Pigmenten richtlijnen

Wat zijn pigmenten?

Pigmenten zijn kleurstoffen in poedervorm, afkomstig uit allerlei bronnen. Een pigment kan bijvoorbeeld afkomstig zijn uit ertsen, mineralen, of afzettingsproducten van de aardkorst zoals de aardpigmenten oker, siena, omber, etc. Maar het kan ook een synthetische variant zijn van pigmenten uit de oudheid die inmiddels te kostbaar of te zeldzaam zijn geworden om nog te worden gebruikt. Een goed voorbeeld hiervan is ultramarijn blauw dat de vervanger is geworden van het peperdure lapis lazuli. Omdat de oorsprong en het productieproces van ieder pigment weer anders is, heeft elk pigment ook zijn eigen toepassingen, mogelijkheden, beperkingen en eigenschappen. Dit bepaalt dus bijvoorbeeld hoe en of je het kunt gebruiken in combinatie met andere stoffen zoals kalk, olie, acryl, tempera, acryl, etc. Ook beïnvloedt het de dekkingsgraad, het formaat van de korrels en het gewicht. Een kilo van het ene pigment neemt dan ook veel meer of minder ruimte in dan het andere. Daarom verkopen wij de pigmenten niet in potjes (in volume) tegen gelijke prijzen, maar in gewicht waarbij de prijzen kunnen verschillen.  

Zijn pigmenten hetzelfde als kleurstoffen?

Pigmenten zijn niet hetzelfde als kleurstoffen. Kleurstoffen zoals bijvoorbeeld plantaardige kleurstoffen als saffraan, theebladeren, bessen, bieten, etc. zijn oplosbaar in water. Ze hebben uit zichzelf, dus vaak ook zonder bindmiddel, een kleurend vermogen omdat ze zich kunnen hechten aan een ondergrond zoals papier of stof.

Pigmenten zijn echter kleine korreltjes die niet kunnen oplossen maar in een mengsel moeten worden gedispergeerd. Ze hebben een bindmiddel nodig om zich aan de ondergrond te kunnen hechten. Als je de pigmenten met water zou vermengen en ermee schildert, kun je het pigment na het verdampen van het water weer kunnen wegvegen van de ondergrond.

Veiligheid: hoe gebruik je poeders en poederpigmenten?

De korreltjes waaruit pigmenten of andere minerale poederproducten bestaan zijn piepklein en vaak ook heel licht in gewicht. Dit is de reden dat je altijd een mondmasker c.q. stofmasker moet gebruiken terwijl je met pigmenten werkt! De miniscule korreltjes kunnen verstuiven en rondvliegen en je kunt ze dan gemakkelijk inademen. Dit betekent niet dat  pigmenten per definitie gevaarlijk of giftig zijn, maar het is niet verstandig om poeders in te ademen of in te slikken. Ook niet als het gaat om natuurlijke aardpigmenten. 

Wij verkopen overigens geen pigmenten die gevaar opleveren bij normaal gebruik of die speciale kennis of vaardigheden vereisen, afgezien van het dragen van een stofmasker. 

Als je pigmenten gaat gebruiken, kijk dan eerst of het desbetreffende pigment geschikt is voor de techniek en het bindmiddel dat je wilt gebruiken. Ook kunnen eigenschappen als lichtechtheid, of hittebestendigheid relevant zijn voor jouw project.

Pigmenten toevoegen aan een vloeibaar medium

Voordat je een pigment toevoegt aan een vloeibaar mengsel, zoals vernis, verniswas, acrylmedium, etc.  maak je er eerst een papje van met een scheutje van het oplosmiddel waar jouw verf of bindmiddel uit bestaat. Bij watergedragen verf of een acrylmedium is dat dus bijvoorbeeld water, bij olieverf is dit olie. Neem een schepje van het pigment op een bord, een siliconenmat of een glasplaat, doe er met een pipetje wat water (of olie) bij en maak er een papje of pasta van met een paletmes. Pas als het pigment goed gemengd is en er geen droge korreltjes meer zichtbaar zijn, voeg je het toe aan je mengsel. Bij traditioneel gebruik van pigmenten wordt een zogenaamde glazen 'loper' gebruikt om het pigment fijn te wrijven. Dit wordt ook wel 'slijpen' genoemd.

Omdat alle verfproducten uit ons assortiment op waterbasis zijn, zoals de verniswassen, glaceerverf, vernissen, etc. kun je in de meeste gevallen werken met water. Dit geldt ook voor alle watergedragen mediums zoals art medium, modeling paste, gritty paste, acrylmedium, etc.

Als je pigmenten gebruikt voor een olie- of terpentinegedragen lak gebruik je geen water om de pasta te maken maar een scheutje lijnolie, saffloerolie, lavendelolie of terpentijn.

Pigmenten toevoegen aan kant en klare verf

Wil je pigment gebruiken om kant en klare, reeds op kleur gebrachte krijtverf, acrylverf, of latex bij te kleuren? Houd er dan rekening mee dat een kant en klare verf nooit exact de kleur van het pigment zal krijgen. Dit in verband met de pigmenten die al in die verf zitten. De aanwezige pigmenten zullen de uiteindelijke kleur beïnvloeden. Als je bijvoorbeeld witte verf (of gesso, stucco, etc.) wil kleuren met een kleurpigment, dan zal het aanwezige witte pigment ervoor zorgen dat het eerder een pasteltint wordt dan een felle kleur. Een ander probleem is dat gekleurde kant en klare verf al een behoorlijk aandeel pigmenten bevat. Door zelf pigment toe te voegen kan de totale hoeveelheid pigment te hoog worden, waardoor je problemen kunt krijgen met hechting, of de kleur kan gaan afgeven.

Pigmenten toevoegen aan boenwas

Je kunt onze blanke was zelf een kleurtje geven met behulp van pigmenten. Neem dan een klein beetje van de was en meng dit met het pigment. Je maakt dan gewoon de hoeveelheid die je nodig hebt voor je project. Als de was te hard (te koud) is kun je het even op de verwarming zetten of au-bain-marie in een bakje warm water zacht laten worden. Smelten is niet nodig en de was ook nooit in de magnetron, op je fornuis of anderszins verhitten. Er kunnen dan giftige dampen ontstaan.

Pigmenten toevoegen aan stucco, cement milkpaint of andere producten in poedervorm

Als je poederproducten wilt kleuren, zoals Milk Paint, Stucco, of cement kun je het poederpigment toevoegen voordat je het product aanmaakt met water. Daarna goed schudden totdat alle korreltjes goed verdeeld zijn door het product. Bij Milk Paint en alle andere producten die kalk bevatten is dit handige methode omdat je dan veel beter kunt inschatten wat de uiteindelijke kleur zal zijn. Milk Paint of kalkverf in natte toestand is namelijk veel donkerder dan wanneer het eenmaal is opgedroogd. De kleur in poedervorm komt meestal redelijk goed overeen met het eindresultaat.